REDACTIONEEL

Door Eva Michiels

In menig kunsthistoricus schuilt een collectioneur. Maar echte kunstverzamelaars hebben een verzameldrift. In hun huizen blijft kunst daarom zelden beperkt tot de woonkamer. Zij leven tussen hun collectie – ook in de keuken, de badkamer en het toilet kom je kunst tegen.

Wie een inkijkje wil in zo’n intieme, meer persoonlijke manier van kunst beleven, kan terecht in huismusea: voormalige woonhuizen van verzamelaars, opengesteld voor publiek. Zo bezocht ik onlangs buitenplaats Kasteel Wijlre, een zeventiende-eeuws kasteel in het Zuid-Limburgse glooiende heuvellandschap, waar tot voor kort Jo Eyck en Marlies Eyck-Voncken woonden. De verwevenheid van kunst en leven zie je ook in de documentaire Een leven in beelden (2008) over dit verzamelaarsechtpaar. Een fragment dat me bijblijft is Jo’s enorme genot van kunst, architectuur en natuur wanneer hij door de tuin wandelt met de krant onder zijn arm en bij het kippenhok verse eieren haalt. Met op de achtergrond abstracte sculpturen zoals Gebroken Cirkel van Ad Dekkers. Ook in Made in Holland - De grote gift (2024) staan particuliere verzamelaars centraal. In beide films dringt de vraag zich op: wat moet er met de collectie gebeuren? In De grote gift kiezen twee echtparen ervoor hun verzamelingen Hollandse en Vlaamse meesters – waaronder zelfs een Rembrandt – te geven aan het Museum of Fine Arts in Boston: een uitzonderlijke schenking.

Dankzij kunsthistorisch onderzoek waarin privécollecties worden geïnventariseerd en gereconstrueerd, komen we meer te weten over de rol van verzamelaars en de opbouw van hun collecties. Denk aan de recent verschenen biografie Alles gegeven. Marie Tak van Poortvliet (1871-1936) van kunsthistoricus Jacqueline van Paaschen, oprichter van het naar deze verzamelaar vernoemde museum. Maar ook een visuele bron kan veel vertellen over verzamelpraktijken. In het KMSKA stond ik voor een schilderij van Frans Francken de Jonge (1581-1642), een zogeheten kunstkamer waarop een rijkgevuld interieur vol kunst is te zien. Dit schildergenre was in de zeventiende eeuw geliefd bij verzamelaars. Ze lieten hun, al dan niet fictieve, verzameling vereeuwigen en etaleerden daarmee hun status, rijkdom, kennis en smaak.

In dit nummer lees je onder meer over data-analyse van verzamelaarsnetwerken, de golf van door verzamelaars opgerichte particuliere musea en waar je zelf terecht kunt voor het starten met verzamelen.

Wisseling van de wacht

We nemen afscheid van redactieleden Lisette Luijkx, Jochem van Eijsden, Jacolien Wubs en Cheyenne Wehren, en van Janna Meeus, die ruim tien jaar de vormgeving verzorgde. Veel dank voor jullie inzet en betrokkenheid! Ik ben vereerd het stokje over te nemen van Lisette als hoofdredacteur en verwelkom onze nieuwe redacteuren: Froukje van der Meulen, Kerstin Wit en Róman Kienjet.