Net als afgelopen jaren was het een hete zomer, zowel in letterlijke (de opwarmende aarde) als figuurlijke zin (vanwege gespannen internationale betrekkingen). Waarom wil Simulacrum de lezer nu dan weer vermoeien met deze dooddoener? Kijk om die reden eens naar de foto van de parisienne die vijftig jaar na ‘mei ‘68’ met een shawl om haar hoofd gewikkeld en met ontbloot bovenlijf furieus schreeuwt naar de oproerpolitie. Waarom schreeuwt ze? En is haar verbale kracht genoeg om tegenwicht te bieden aan de geharnaste mannen tegenover haar? Achter de vrouw staan wel vier fotografen om het moment vast te leggen. Zijn zij evenals de mensen achterin het beeld veeleer een toeschouwer, of is hun rol essentieel om gehoor te geven aan de protestschreeuw?

Zoals de oorlogsfotografie van Robert Capa of een tentoonstelling van de World Press Photo in de Nieuwe Kerk maakt het beeld ons bewust van grote confrontaties die plaatsvinden op basis van religie, ideologie, de wil tot macht of maatschappelijke onvrede. Een vraag hierbij is in hoeverre ‘bewustwording’ ook daadwerkelijk verandering teweeg kan brengen. Anders gesteld: is het vastleggen of reflecteren op gevoelens van onvrede hetzelfde als het ondubbelzinnig articuleren van protest, zoals we dit zien van Jonas Staals New World Summit tot het bezetten van een universiteitsgebouw?

De foto van de schreeuwende vrouw is om nog een andere reden relevant. Links achter in beeld staat namelijk een bord dat de weg wijst naar Musée Jacquemart-Andre. In de nabijheid van het tumult is dit museum een oase van rust: de marmeren vloeren, beschilderde plafonds en schilderijen van Rembrandt en Mary Cassatt aan de muur laten je de chaotische buitenwereld vergeten. Zouden het museum (en de universiteit) inderdaad een dergelijke plek moeten zijn ter contemplatie, waar kunstenaars, toeschouwers en wetenschappers vooral bezig zijn met het belangeloze?

Daar zijn de meningen over verdeeld. Voorbij aan de aloude discussie tussen autonomie en engagement kunnen kunst en activisme volgens sommigen hand in hand gaan – op de straat, in de academie of in een paviljoen op de biënnale. Anderen suggereren dat kunst hierdoor tot een middel verwordt om een specifieke boodschap te verkondigen, waardoor zelfs een ‘verwende vrouw’ in het Stedelijk kan exposeren. Het moet niet gekker worden. Of wel? Simulacrum nodigt auteurs daarom uit om te reflecteren op de verhouding tussen kunst en activisme. Waar ligt de scheiding tussen beiden (en is die er überhaupt wel)? Hoe zorg je ervoor dat je geen pseudokritiek leverende salonsocialist wordt? En tot slot: hoewel we nu bij het ontstaan van activisme vooral terugdenken aan de jaren ’60 is het ook belangrijk om te kijken naar hoe beelden al eeuwen zijn gebruikt om een kritische boodschap te verkondigen. Eén beeld zegt immers meer…

Nou, niet altijd: schrijf daarom een artikel van 1.000, 1.400 of 1.800 woorden voor het komende nummer van Simulacrum, Hard tegen hard. Stuur ons op korte termijn een opzet toe; de deadline voor het volledige artikel is 30 september. Artistieke bijdragen, interviews en essays zijn ook meer dan welkom. Mail naar info@simulacrum.nl