3 december 2014
Door Anne van Dam 

‘Al sinds ik aan mijn bachelor bij de Universiteit van Amsterdam begon, keek ik uit naar het magische moment waarop ik mijn masterdiploma zou behalen. Dit vooruitzicht veranderde echter in een schrikbeeld terwijl mijn scriptie vorderde. Ik was bang dat ik in een zwart gat terecht zou komen, lamgeslagen door de afwezigheid van perspectief en moedeloos zoekend naar een baan. Ik had mij niet gerealiseerd dat ik in werkelijkheid eerder overspoeld zou worden met mogelijkheden en ik voor de vraag zou komen te staan: wil ik het liefst promoveren, solliciteren of verder studeren?

‘De illustere promotieplek die even moeilijk te vinden is als nirwana.’

Het idee van promoveren is aanlokkelijk. Onderzoek en kennis zijn voor mij echt een passie. Mijn masterscriptie schreef ik over Duitse kunsthistorische overzichtswerken uit de negentiende eeuw waarin kunst van buiten Europa een rol speelde en zelfs na zes maanden zou ik met liefde nog een aantal jaar met dit onderwerp doorbrengen. Ik ben niet enige met dit ideaal. Tijdens de onderzoeksmaster was het een veelgehoord onderwerp van gesprek: de illustere promotieplek. Een mysterieuze plaats die kennelijk wel bestaat, maar even lastig te vinden is als nirwana. Ik wilde het en wíl het nog steeds. Maar de competitie voor promotieplekken in Nederland is moordend en ben ik een beetje bang om mij in deze wervelwind van intellectuele Bildung en afkraak te begeven. Aangezien ik niet de mogelijkheid heb om naar het buitenland te gaan voor een PhD, speel ik met het idee van buitenpromoveren in Nederland: onbetaald, uit liefde voor mijn onderwerp, onderzoek en zelfontwikkeling. In het komende jaar kan ik mijn onderwerp hopelijk doorontwikkelen tot een promotievoorstel en is er misschien een hoogleraar of professor die net als ik de potentie en pracht van mijn onderwerp inziet. Maar dat zal niet voor mijn toekomst betalen. Dus kom ik uit bij mijn andere twee opties: solliciteren of verder studeren.

‘Alle beginnende kunsthistorici kennen de horrorverhalen rondom sollicitaties.’

Solliciteren is een aantrekkelijke maar gevreesde optie. Alle beginnende kunsthistorici zien de fantastische vacatures voorbij komen, maar kennen ook de horrorverhalen over de vacatures die intern worden opgevuld of waar meer dan vijfhonderd reacties op volgen. Het stemt in zijn algemeenheid niet positief. Zeker niet wanneer ik in mijn netwerk rondkijk en hier allemaal mensen met perfecte kwalificaties zie, tegen wie ik zal moeten opboksen bij elke vacature van een startersfunctie binnen de culturele sector. Het is geen reden om niet te solliciteren, maar het leidt tot een bepaald fatalisme al voor de onderneming begint. Gelukkig heb ik de mogelijkheid gekregen om bij een oude stageplek aan de slag te gaan als projectmedewerker. Leuk, uitdagend en inhoudelijk werk. Tóch blijft het kriebelen, want alleen maar organisatiewerk lijkt mij op de lange duur wat saai. Onderzoek en kennisontwikkeling blijven toch heel erg in mijn gedachten hangen. Dat bracht mij op een volgende gedachte: ik kan ook nog docent worden.

Tijdens het laatste gedeelte van mijn master had ik al besloten dat ik, indien mijn eindcijfer niet hoog genoeg was om te promoveren, een eerstegraads bevoegdheid zou halen om Kunstgeschiedenis en CKV te geven aan een middelbare school. Niet uit verslagenheid of wanhoop, maar omdat het mij oprecht leuk leek. Maar ook op de voorlichting van deze opleiding van de Universiteit van Amsterdam volgde weer het gevreesde vingertje: “Er is absoluut geen baangarantie en er zijn veel meer docenten dan vacatures”. Een paar jaar geleden had dit mij afgeschrikt. Nu haal ik mijn schouders op en bedenk mij dat het vast wel goed komt.’
 

Anne van Dam (1988) is een kunst- en cultuurhistorica met een interesse in World Art Studies en de geschiedenis van de kunstgeschiedenis. Onlangs behaalde zij haar Masterdiploma aan de Research Master Arts & Culture van de Universiteit Leiden. Op dit moment is zij werkzaam bij culturele netwerk organisatie Framer Framed en werkt zij aan een promotievoorstel.